Works of patriarch Athanasius I of Constantinople concerning the Arsenite schism
DOI:
https://doi.org/10.31802/2500-1450/2018-29-1-72-104Keywords:
Patriarch Athanasius I of Constantinople, Arsenites, Arsenite schism, antischismatic literature, Byzantine literatureAbstract
Among the sources concerning the Arsenite schism (1265-1310), the works of the patriarch of Constantinople st. Athanasius I (1289-1293, 1303-1309) are very important, since they were composed by the most active participant of the confrontation between the Arsenites and the Church hierarchy in its final stage. The purpose of this article is to make note of the works concerning the Arsenite issue in the written heritage of Patriarch Athanasius, to review them briefly and to estimate their significance for the studies of the schism. The A. pays the most attention to the works published in 2004 by M. Patedakis: the anti-Arsenite epistle of Patriarch Athanasius and his defense letter against the Arsenites. Both these letters, as well as a number of other works of the patriarch, contain unique historical information concerning the internal organization and mode of action of the Arsenite communities, and significantly supplement our knowledge of the schism. They also represent an important theological comprehension of the schism.
Downloads
References
Documents inédits d'ecclésiologie byzantine / Ed. J. Darrouzès. P., 1966 (AOCh 10).
Κύρου Γρηγορίου τοῦ Κυπρίου Ἐπιστολαί / Ἔκδ. μητρ. Σω- φρόνιος [Εὐστρατιάδης] // Ἐκκλησιαστικὸς Φᾶρος. 1908. Τ. 1. Σ. 77-108, 409-439 (Ep. 1-65); 1909. Τ. 3. Σ. 5-48, 281-296. T. 4. Σ. 5-29, 97-128 (Ep. 66-166); 1910. Τ. 5. Σ. 213-226, 339-352, 444-452, 489-500 (Ep. 167-193).
Georges Pachymérès. Relations historiques / Ed. A. Failler. P., 1984-2000. Vols. 1-5 (CSHB 24).
Nicephori Gregorae Byzantina historia / Ed. L. Schopen. Bonn, 1829. Vol. 1 (CSHB 19.1).
Μεσαιωνικὴ βιβλιοθήκη συλλογὴ ἀνεκδότων μνημείων τῆς Ἑλληνικὴς Ἱστορίας / Ἐπ. Κ. Ν. Σάθας. Venetia - P., 1894 (Bibliotheca Graeca Medii Aevi 7).
The Correspondence of Athanasius I, patriarch of Constantinople: Letters to the emperor Andronicus II, members of the imperial family, and officials / Ed., transl., comm. A.-M. M. Talbot. Wash., 1975 (Corpus fontium historiae byzantinae 7 (Dumbarton Oaks texts 3)).
Georgii Acropolitae Οpera / Ed. P. Wirth. Stuttgart, 1978. Vol. 1.
Вишняк М. А. Образ арсенитов в эпистолярном наследии патриарха Афанасия I Константинопольского // Вестник Волгоградского государственного университета. Серия 4. История. Регионоведение. Международные отношения. 2017. Т. 22. № 5. С. 16-26
Пржегорлинский А., свящ. Византийская Церковь на рубеже XIII-XIV вв. Деятельность и наследие св. Феолипта, митрополита Филадельфийского. СПб., 2011
Троицкий И. Е. Арсений, патриарх Никейский и Константинополь- ский, и арсениты. СПб., 1873
Belke K. Die vier Briefe des Patriarchen Athanasios I an den Metropoliten von Apameia und die Eroberung Bithyniens durch die Osmanen am Anfang des 14. Jahrhunderts // Byzantina Mediterranea, Festschrift für Johannes Koder zum 65. Geburtstag. W. - Köln - Weimar, 2007. S. 29-42.
Boojamra J. L. Church reform in the Late Byzantine Empire. A study for the Patriarchate of Athanasios of Constantinople. Thessaloniki, 1982 (Ἀνάλεκτα Βλατάδων 35).
Εὐστρατιάδης Σ. πατριάρχης Ἀρσένιος Αὐτωρειανός (1255-1260 καὶ 1261-1267) // Ἑλληνικά. 1928. Τ. 1. Σ. 78-94.
Failler A. Le complot antidynastique de Jean Drimys // REB. 1996. Vol. 54. P. 235-244.
Γουναρίδης Π. Τὸ κίνημα τῶν Ἀρσενιατῶν (1261-1310): ἰδεολογικὲς διαμάχες τὴν ἐποχὴν τῶν πρώτων Παλαιολόγων. Ἀθ., 1999.
Καλομοιράκης Δ. οἰκουμενικὸς πατριάρχης Ἅγιος Ἀθανάσιος Α΄ καὶ Διδασκαλία του πρὸς τοὺς κατοίκους τῆς Μικρᾶς Ἀσίας κατὰ τὸ 1303 // Δελτίο Κέντρου μικρασιατικῶν σπουδῶν. 1990-1991. Τ. 8. Σ. 23-50.
The Oxford dictionary of Byzantium / Ed. A. Kazhdan, A.M. Talbot. Oxford - New York, 1991.
Κοντογιαννοπούλου Α. Το σχίσμα των Αρσενιατών (1265-1310). Συμβολή στην μελέτη της πορείας και της φύσης του κινήματος // Βυζαντιακά. 1998. Τ. 18. Σ. 177-235.
Laurent V. L'excommunication du patriarche Joseph Ier par son prédécesseur Arsène // BZ. 1929-1930. Bd. 30. S. 489-496.
Laurent V. La question des Arsénites // Ἑλληνικά. 1930. Τ. 3. P. 463- 470.
Laurent V. Les grandes crises religieuses à Byzance: la fin du schisme arsénite // Académie Roumaine. Bulletin de la Section Historique. Bucarest, 1945. Vol. 26.2. P. 225-313.
Laurent V. Les regestes des actes du Patriarcat de Constantinople. Vol. 1.
Les actes des patriarches. Fasc. 4. Les regestes de 1208 à 1309. P., 1971.
Laurent V., Darrouzès J. Dossier grec de l’union de Lyon (1273-1277). P., 1976 (AOCh 16).
Νικολόπουλος Π. Ἀκολουθία ἀνέκδοτος εἰς Ἀρσένιον πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως // ΕΕΒΣ. 1977-1978. T. 43. Σ. 365-383.
Νικολόπουλος Π. Ἀνέκδοτος λόγος εἰς Ἀρσένιον Αὐτωρειανὸν πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως // ΕΕΒΣ. 1981-1982. T. 45. Σ. 406-461.
Νικολόπουλος Π. Ἀνέκδοτον Ἀρσενιατικὸν δοκίμιον ὑπὲρ τῶν σχιζομένων // ΕΕΒΣ. 1990-1993. T. 48. Σ. 164-280.
Παπαδόπουλος-Κεραμεύς Ἀ. Ἀνάλεκτα Ἱεροσολυμιτικῆς Σταχυολογίας. Τ. Α’. Πετρούπολη, 1891.
Patedakis M. Athanasios I, patriarch of Constantinople (1289-1293; 1303-1309): A critical edition with introduction and commentary of selected unpublished works. Oxford, 2004 (Diss.).
Πατεδάκης Μ. διαμάχη τοῦ πατριάρχη Ἀθανασίου Α΄ (1289-1293, 1303-1309) μὲ τὸν κλῆρο τῆς Ἁγίας Σοφίας (1306-1307) μέσα ἀπὸ ἔνδεκα ἀνέκδοτες ἐπιστολές // Ἑλληνικά. 2006. Τ. 56. Σ. 279-319.
Patedakis 2012 - Patedakis M. The Testament of the patriarch Athanasios I of Constantinople (1289-1293, 1303-1309) // Byzantine religious culture. Studies in honor of Alice-Mary Talbot / Ed. D. Sullivan, E. Fischer, S. Papaioannou. Leiden - Boston, 2012 (The Medieval Mediterranean: Peoples, economies and cultures 92). P. 439-463.
Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit / Hrsg. E. Trapp, R. Walther, H.-V. Beyer [et al.] [Электронный ресурс]. W., 2001. Электрон. дан. и прогр. 1 CD-ROM.
Salaville S. Deux documents inédits sur les dissensions religieuses byzantines entre 1275 et 1310 // REB. 1947. Vol. 5. P. 116-136.
Sinkewicz R. A critical edition of the Anti-Arsenite Discourses of Theoleptos of Philadelpheia // Mediaeval studies. 1988. Vol. 50. P. 46-95.
Συκουτρής Ἰ. Περὶ τὸ σχίσμα τῶν Ἀρσενιατῶν // Ἑλληνικά. 1929. Τ. 2. Σ. 267-332.
Συκουτρής Ἰ. Περὶ τὸ σχίσμα τῶν Ἀρσενιατῶν // Ἑλληνικά. 1930. Τ. 3. Σ. 15-44.
Συκουτρής Ἰ. Περὶ τὸ σχίσμα τῶν Ἀρσενιατῶν // Ἑλληνικά. 1932. Τ. 5. Σ. 107-126.
Talbot A.-M. The patriarch Athanasius (1289-1293; 1303-1309) and the Church // DOP. 1973. Vol. 27. P. 11-28.
Tinnefeld F. Das Schisma zwischen Anhängern und Gegnern des Patriarchen Arsenios in der orthodoxen Kirche von Byzanz (1265-1310) // BZ. 2012. Bd. 105. S. 143-166.
Tudorie A. Le schisme arsenite (1265-1310): entre akribeia et oikonomia //2011. Vol. 48. P. 133-175.
Tudorie A. Le patriarche Athanase Ier (1289-1293; 1303-1309) et les arsénites: une lettre patriarcale contre les schismatiques // Le Patriarcat Œcuménique de Constantinople et Byzance hors frontières (1204-1586) / Ed. M.-H. Blanchet, M.-H. Congourdeau, D. I. Mureşan. P., 2014 (Dossiers byzantins 15). P. 37-67.
Tudorie A. Autoritatea imperială în criză: Mihail al. VIII-lea Paleologul (1258-1282) şi raporturile statului bizantin cu biserica. Brăila, 2016.
